Ontmoeting staat centraal op Netwerkdag IHW

Voorbij de data van gisteren

Het thema van de dag was ‘Voorbij de data van gisteren’. Met de data die wij verzamelen en samenvoegen tot informatieproducten maken we inzichtelijk hoe we er in Nederland voor staan. Dat inzicht betreft altijd de periode die voorafgaat aan de rapportage en dus niet de actuele situatie. Beleidsmakers gebruiken die data om beleid voor waterbeheer te formuleren. Zij moeten daarmee blijven aansluiten op razendsnel veranderende omstandigheden, waaronder klimaat en milieu(wetgeving). Betekent het gebruik van ‘historische’ data dat beleid achterloopt op de feiten? Wat heeft de watersector nodig om de urgentie van te nemen maatregelen bij te benen? Moeten we versnellen en zo ja, wie heeft dan welke rol en taak? Welke kansen zien we en waar moeten wij (samen) aan werken?

Die vragen vormden de belangrijkste ingrediënten voor de keynotes en talkshows (food for thought) van het ochtendprogramma. En leverden ‘s middags interessante gesprekken op tijdens het ‘Kijkje in de keuken’ van Waterkwaliteitsdata, Waterveiligheidsdata en Gestandaardiseerde gegevensuitwisseling.

Food for thought:

Meten is weliswaar weten, maar je meet niet per se wat ertoe doet

Bas Haring, filosoof en schrijver van wetenschappelijk boeken, trapte de dag af met een keynote waarin hij twijfels uitte over de onderwerpen van de dag (urgentie, kwaliteit en objectiviteit) om ons zo uit te dagen tot discussie.

Is actuele data wel nodig en zo ja, waarom? Traagheid geeft ook juist vertrouwen. Kies de dingen die echt moeten gebeuren en durf de rest een beetje op z’n beloop te laten! Zelfs de norm waaraan we toetsen is gebaseerd is subjectief, want die is gebaseerd op emotie...

Talkshow:

Waar doen we het voor?

Daarop volgde een talkshow waarin – in interactie met de zaal – werd gediscussieerd over de door Bas neergelegde stelling: Meten is weliswaar weten, maar je meet niet per se wat er daadwerkelijk toe doet.

Aan deze talkshow werd deelgenomen door Martin Kuipers (voorzitter Directeurenoverleg Informatiehuis Water | Secretaris-Directeur Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier), Barend Koster (domeinarchitect DG Water en Bodem | ministerie Infrastructuur & Water) en Karien Heirman (programmamanager Informatiehuis Water).

Food for thought:

Real-time waterinformatie delen met AI?
Of is (vertragende) menselijke duiding altijd nodig?

Amir Sabirović is multidisciplinair expert in data, AI en organisatieontwikkeling. In zijn keynote lichtte hij toe waarom AI niet zomaar een tool is maar een ecosysteem, een spiegel van hoe wij denken, sturen en soms… vergeten te denken. Het risico is dan ook dat data vervuild raakt, zich ongemerkt verspreid en zo beïnvloedt wat we ermee doen…. net als vervuild water.

Amir bepleitte dat AI uiteindelijk niet draait om wat het kan, maar om wat wij ermee willen doen.

Download: Slides 06112025 AI als Ecosysteem - Informatiehuis Water - key note Amir Sabirović

Talkshow:

Welke kansen zien we?

Aan de hierop volgende talkshow werd deelgenomen door Katja Portegies (bestuurslid Informatiehuis Water namens Rijkswaterstaat), Frank van Herpen (projectleider Onderzoek & Monitoring bij waterschap Aa en Maas) en Bijou van der Borst (onderzoeksjournalist Platform Investico).

Samen met deelnemers uit de zaal ontstond een mooie discussie over technologie, vertrouwen, context en betekenis. Wanneer is actuele waterinformatie betrouwbaar genoeg voor besluitvorming? Kan AI menselijke duiding versnellen of blijft die onmisbaar? En hoe zorgen we dat onze algoritmen net zo zuiver blijven als het water dat we willen beschermen? We concludeerden dat het nodig is dat mensen het morele en contextuele kompas blijven vormen.

Kijkje in de keuken van...

Waterkwaliteitsdata

Chef de Cuisine Paul Latour daagde onze gasten in zijn introductie uit door te stellen dat de 'kookworkshop waterkwaliteitsdata' eigenlijk niet nodig of zinvol was. Waterkwaliteitsdata en informatieproducten zijn toch allemaal al prima beschikbaar en uitgekookt en worden toch al fraai genoeg opgediend?!

Toch waagden ca. 30 deelnemers zich aan een discussie hierover aan de hand van een aantal prikkelende stellingen over de vindbaarheid en begrijpelijkheid van waterkwaliteitsdata. Dat leverde een geslaagde en veelzijdige proeverij op.

Gesteld werd dat de waterkwaliteitsdata voor de Kaderrichtlijn Water inderdaad goed beschikbaar en vindbaar zijn, maar dat voor een goed begrip daarvan ook kennis over die bést wel ingewikkelde richtlijn nodig is. Zoals een bestuurder van een waterschap verzuchtte: “Hoe leg ik het resultaat van een KRW-beoordeling nou uit aan mijn medebestuurders?”. Daarnaast werd ervoor gepleit om in beeld te brengen wie precies 'de gasten van de keuken van waterkwaliteitsdata zijn' en welke 'informatiehonger' zij hebben. Bovendien werden suggesties gedaan om de menukaart van de IHW-keuken Waterkwaliteitsdata uit te breiden met hydrologische gegevens en lozingsvergunningen. Genoeg 'food for thought' om verder over te praten!

Kijkje in de keuken van...

Waterveiligheidsdata

In de keuken van 'pannenkoekenrestaurant' Waterveiligheid stond bewustwording centraal. Bewustwording dat waterveiligheid méér is dan alleen preventie, zoals het op orde houden van de dijken en het beperken van de kans op overstromingen. Waterveiligheid gaat óók over de ontwikkeling van waterveiligheidsbewustzijn, over gevolgbeperking, over crisisbeheersing tijdens een overstroming en over klimaatrobuust herstel daarná. Het besef van die 5 lagen is enorm belangrijk bij de inrichting van een effectieve, efficiënte en behulpzame informatievoorziening.

Aan de hand van het ordenend principe van 'Meerlaagse waterveiligheid' – waarop ook het Deltaprogramma wordt vormgegeven en veel partijen samenwerken aan waterveiligheid - werd door een grote en diverse groep professionals gebrainstormd aan welke lagen datastromen en datavoorzieningen kunnen bijdragen. In keukentafelgesprekken is gesproken over de rollen en informatiebehoeften van organisaties. Belangrijk gesprekspunt hierin was hoe we dit beter kunnen laten werken, wie initiatief wil en kan nemen en welke doelen waardevol zijn.

De brainstorm was een mooie eerste verkenning om het landschap van data en informatievoorziening voor waterveiligheid in kaart te brengen. En zoals dat gaat met pannenkoeken bakken: de eerste pannenkoek is nooit de beste... maar smaakt wel naar meer!

Kijkje in de keuken van...

Gestandaardiseerde gegevensuitwisseling

Koken met Artifical Intelligence..... Welke ingrediënten hebben we dan nodig, hoe gaat het recept van de Aquo-standaard en de Digitale Delta API er dan uitzien en hoe gaat het smaken? In de keuken Gestandaardiseerde gegevensuitwisseling werd hierover door zo'n 30 deelnemers aan verschillende tafels enthousiast gebrainstormd.

Geconcludeerd werd dat toepassing van AI in Aquo kan helpen om dingen die op elkaar lijken maar niet hetzelfde zijn, tóch bij elkaar te vinden. Daarmee zou de toepassing van het FAIR-beginsel kunnen verbeteren en het onderling vergelijken of koppelen van diverse standaarden vereenvoudigd kunnen worden. Daarnaast werd benoemd dat AI kan bijdragen aan betere begripsvorming, met name als het gaat om de formulering van publieksvriendelijke (naast de juridische) definities. AI kan begrippen simpeler maken en met behulp van AI kunnen verschillen tussen toepassingen en bronmodel sneller worden herkend, waardoor processen sneller op elkaar afgestemd kunnen worden.

De gesprekken leverden veel ideeën op over hoe we AI kunnen toepassen in de Aquo-standaard en de Digitale Delta API, met als bijvangst de nodige ideeën en wensen die niet specifiek AI betreffen. Het was al met al een waardevolle kookworkshop!

Verrassende afsluiting

Het bezoek aan de keukens werd afgesloten met een bijzondere wrap up. Steven Bouwens (Visueel Vergaderen) presenteerde een prachtig visueel verslag van de dag, waarvan je ook op deze pagina’s het resultaat ziet.

Tenslotte volgde een interactief dessert onder leiding van dagvoorzitter Pauline Schueler. Een verrassend programmaonderdeel, waarin het meest onderschatte managementinstrument voor inspirerend leiderschap werd weggeven! Het was voor veel deelnemers even wennen (en slikken) toen Paulien het concept uitlegde, maar wat wás het vervolgens leuk en wat deed iedereen geweldig mee! 

De vele complimenten die werden uitgedeeld, leverden nog meer stof op om over na te praten bij de gezellige, afsluitende netwerkborrel.

Wij kijken terug op een fantastische, geslaagde dag. Dank daarvoor!