Inzicht voor beleidsvorming waterkwaliteit
Op 9 oktober ontmoeten oppervlaktewaterbeheerders en collega’s van het Informatiehuis Water elkaar in Amersfoort. Tijdens het speciale Gebruikersoverleg Informatiestromen Oppervlaktewaterkwaliteit gaan we met elkaar in gesprek over belangrijke en actuele ontwikkelingen binnen de informatiestromen oppervlaktewater. De middag begint met een introductie door Bram Koning, projectleider van de 4e stroomgebiedbeheerplannen 2028-2033 (SGBP4) voor de Kaderrichtlijn Water bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Wat is het belang van een goede informatievoorziening voor de KRW en het SGBP4-proces? En welke (politieke) ontwikkelingen worden verwacht?
Bram Koning werkt als beleidsmedewerker Waterkwaliteit aan de Kaderrichtlijn Water bij DG Water & Bodem van het ministerie van I&W. Hij was in 2023 betrokken bij de start van het KRW-impulsprogramma en houdt zich sinds een jaar bezig met de voorbereiding van de 4e stroomgebiedbeheerplannen (SGBP4) 2028-2033. Iedere zes jaar wordt hierin omschreven wat de actuele toestand is van de landelijke waterkwaliteit, de doelen die we willen bereiken ter verbetering daarvan en de maatregelen die daarvoor worden genomen. De SGBP’s vormen ook de basis voor de rapportage door het ministerie van I&W aan de Europese Commissie.
Inzicht dankzij gesprekken en data
Voor goede beleidsvorming en het formuleren van passend advies aan de politiek is een goede informatievoorziening essentieel. Bram: “Het is nodig om inzicht te hebben in de landelijke situatie. Hoe staat de waterkwaliteit ervoor in de verschillende wateren? Door welke factoren wordt die beïnvloed? En aan welke knoppen kunnen we draaien om de waterkwaliteit te verbeteren en beschermen?”
Er zijn veel partijen die werken aan de verbetering van die waterkwaliteit: 21 waterschappen, 12 provincies, gemeenten en de rijksoverheid met verschillende ministeries en vele stakeholders zoals maatschappelijke organisaties en bedrijven. Om de informatie te verzamelen die Bram nodig heeft, zijn bijeenkomsten met betrokkenen waardevol. Denk aan het landelijk KRW-overleg, de regionale overleggen in de 5 deelstroomgebieden en de halfjaarlijkse Rijk-regiodag. “Ik spreek heel veel vertegenwoordigers van organisaties met wie we gezamenlijk de uitvoering van de KRW coördineren,” zegt Bram, “maar het is ook belangrijk om gewoon rechtstreeks met elkaar in gesprek te gaan over de belangrijkste uitdagingen op het gebied van waterkwaliteit.” En dat is wat we gaan doen op 9 oktober!
Daarnaast is voor Bram de informatie die het Informatiehuis Water beschikbaar maakt met data van waterbeheerders, van groot belang. “We hebben het vaak over dé waterkwaliteit, maar die bestaat uit heel veel verschillende componenten,” zegt hij. “Er zijn ca. 140 chemische stoffen onder de KRW genormeerd. Die monitoren we in ongeveer 750 KRW-oppervlaktewaterlichamen. En er zijn diverse ecologische parameters, zoals doelen voor de biologie (vissen, waterplanten, waterdieren en algen) en ondersteunende parameters als nutriënten, zuurstof en temperatuur. Bij elkaar zijn dit zo’n 100.000 doelen in alle oppervlaktewateren samen. Het Informatiehuis Water creëert inzicht in de afzonderlijke componenten én van de waterkwaliteit als geheel.”
“Bovendien is belangrijk inzicht te hebben in wat de specifieke drukfactoren op de waterkwaliteit zijn,” gaat Bram verder. “Wat vormt de belangrijkste belasting? En waar is écht sprake van een probleem waarvoor we maatregelen kunnen nemen? Door het one out, all out-principe ontstaan extremen, terwijl het genuanceerde beeld meer waardevolle informatie geeft omdat je dán weet op welke terreinen je echt moet ingrijpen.”
Ontwikkelingen op diverse niveaus
Een belangrijke mijlpaal die inmiddels aan de horizon opdoemt, is de KRW-verantwoording in 2027. “Dan moeten we ons verantwoorden over de behaalde doelen en daarvoor hebben we al die informatie in goed gedocumenteerde vorm nodig,” zegt Bram. “Ook om een goede motivering op te kunnen nemen voor plekken waar we doelen niet hebben gehaald. En voor een goede vooruitblik van hoe we de komende 6 jaar verder gaan werken.”
Andere belangrijke Europese ontwikkelingen zijn de onderhandelingen over de herziening van de Kaderrichtlijn Water, de Richtlijn Prioritaire Stoffen en de Grondwaterrichtlijn, die zich in de afrondende fase bevinden. Hierbij worden onder meer nieuwe stoffen toegevoegd aan de KRW, waar vervolgens informatievoorziening en beleid ook op aangepast moeten worden.
Verder hecht Bram er waarde aan dat het belang van een goede waterkwaliteit meer onder de aandacht wordt gebracht bij het algemeen publiek: “Natuurlijk is het beheer van de waterkwaliteit grotendeels een technisch vraagstuk waarover de professionele waterbeheerder zich buigt,” zegt hij, “maar het is ook belangrijk dat we op een toegankelijke manier laten zien hoe die waterkwaliteit ervoor staat en wat dit betekent, zodat de Nederlandse burger zich bewust is van de situatie. Dat vraagt om een goede vertaling van de data: wat betekenen de concentraties van al die stoffen en ecologische scores uiteindelijk voor mens en natuur? Zowel op landelijk niveau als over bijvoorbeeld de beek achter zijn huis. Ook belangrijk is dat we die burger een handelingsperspectief bieden. Waar heb je invloed op? Wat kun jij doen? Bewustzijn over het belang van de waterkwaliteit levert bovendien steun op voor beleid en vergroot de kans op draagvlak voor de – soms moeilijke en ingrijpende - keuzes die gemaakt moeten worden in het belang van die waterkwaliteit.”
Meer horen over Brams visie op waterkwaliteitsbeheer?
Alle oppervlaktewaterbeheerders zijn van harte welkom op het speciale Gebruikersoverleg Informatiestromen Oppervlaktewater op 9 oktober in Amersfoort.
Heb je je nog niet aangemeld voor deze bijeenkomst? Doe dat alsnog via Gebruikersoverleg Informatiestromen Oppervlaktewaterkwaliteit SPECIAL!